
ชื่อพื้นเมือง : มะขามไทย (ภาคกลาง) ขาม (ภาคใต้) ตะลูบ (นครราชสีมา) ม่องโคล้ง (กาญจนบุรี) อำเปียล (สุรินทร์) หมากแกง,ส่ามอเกล (แม่ฮ่องสอน)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tamarindus indica L.
ชื่อวงศ์ : FABACEAE
ชื่อสามัญ : Tamarind, Indian Date
ประโยชน์ : รากรักษาเริมและงูสวัด แก้ท้องร่วง สมานแผล เปลือกต้น แก้ไข้ ตัวร้อน ดอกสดเป็นยาลดความดันโลหิตสูง แก่นกล่อมเสมหะ และโลหิต ขับโลหิต ขับเสมหะ รักษาฝีในมดลูก รักษาโรคบุรุษ เป็นยาชักมดลูกให้เข้าอู่ เมล็ดในสีขาวช่วยถ่ายพยาธิไส้เดือนตัวกลมในลำไส้ พยาธิเส้นด้าย เนื้อฝักในเป็นยาระบายอ่อนๆ แก้ไอ ขับเสมหะ
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
มะขามเป็นพืชตระกูลถั่วชนิดหนึ่ง เป็นไม้ยืนต้นที่มีลักษณะต้นเป็นพุ่มรูปวงกลมขนาดใหญ่ สูง 20-25 เมตร ให้ร่มเงาหนาทึบ ใบเรียงสลับ ใบประกอบแบบขนนกชั้นเดียวปลายคู่ มีใบย่อยขนาดเล็ก 20-40 คู่ ใบย่อยรูปขอบขนาน โคนใบไม่เท่ากัน ปลายใบมนหรือกว้าง ขอบใบเรียบ ผิวใบเรียบลื่น ใบมีสีเขียว ด้านล่างเส้นใบเรียบดอกเดี่ยวหรือดอกช่อ ออกตามซอกใบและปลายกิ่ง ดอกย่อยขนาดเล็ก ดอกสมบูรณ์เพศ กลีบดอกสีเหลืองและมีจุดประสีแดงอยู่กลางดอก กลีบเลี้ยง 5 กลีบ กลีบดอก 5 กลีบขนาดไม่เท่ากัน เมื่อบานเส้นผ่านศูนย์กลาง 1.0-1.5 ซม. เกสรตัวผู้ 10 อัน ที่สมบูรณ์มี 3 อัน เกสรตัวเมีย 1 อันฝักยาวหรือโค้ง กว้าง 1.0-2.5 ซม. ยาว 5-15 ซม. เปลือกผลหนา แข็ง เปราะ สีน้ำตาลหรือสีน้ำตาลอมเทา ผลสดเมื่อแก่มีสีเขียวเข้ม เมื่อสุกมีสีน้ำตาลเนื้อฉ่ำน้ำ มีรสเปรี้ยว บางพันธุ์อาจหวาน หรือหวานอมเปรี้ยว เมล็ดกลมรีมีสีดำ มี 3-12 เมล็ด


ลำต้น
ใบ


ดอก
ดอก


ผล
เมล็ด