ชื่อพื้นเมือง      :         หมักยม หมากยม ยม

ชื่อวิทยาศาสตร์ :         Phyllanthus acidus (L.) Skeels

ชื่อวงศ์           :         PHYLLANTHACEAE

ชื่อสามัญ        :         Star Gooseberry

ประโยชน์        :         ราก ใช้ต้มน้ำดื่มเป็นยาระบาย ใช้ต้มน้ำดื่มช่วยขับปัสสาวะ ช่วยขับเหงื่อ ใช้ต้มดื่ม ช่วยทำให้อาเจียน ซึ่งการออกฤทธิ์ทางยาที่ช่วยให้อาเจียนนี้ จึงนิยมใช้รากมะยมเป็นยาช่วยการออกเหล้า เพราะหลังจากดื่มน้ำที่ฝนจากรากมะยมแล้ว ผู้ดื่มจะเกิดอาการอาเจียนอย่างรุนแรง ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำมาก จนเกิดความรู้สึกกระหายน้ำ ลดอาการกระหายสุราตามมา ใบ (สารคลอโรฟิลล์, แคโรทีนอยด์) ใช้รับประทาน ช่วยบำรุงประสาท ใช้ทาแก้ผื่นคันตามผิวหนัง ช่วยเสริมสร้างการทำงานของตับ ป้องกันพิษจากสารเคมีที่มีต่อตับ ป้องกันโรคมะเร้งในลำไส้ และมะเร็งต่างๆ กระตุ้นระบบภูมิต้านทานในร่างกาย ช่วยบำรุงผิวพรรณ ช่วยให้ผิวแลดูสดใส แมกนีเซียมที่เป็นองค์ประกอบของคลอโรฟิลล์ช่วยให้การนอนหลับง่ายขึ้น ช่วยป้องกันโรคโลหิตจาง เสริมสร้างความแข็งแรงของเม็ดเลือด ผล แก้ไอ ขับเสมหะ และทำให้ชุ่มคอ ป้องกันเลือดออกตามไรฟัน ใช้เป็นยาระบาย ช่วยในการขับถ่าย ทารักษาโรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อรา ใช้ทาแก้อาการผื่นคันตามผิวหนัง น้ำสกัดจากผลมะยมประกอบด้วย กรดหลายชนิด ใช้ทาผิว ทาหน้า ช่วยพลัดเซลล์ผิว ทำให้ผิวแลดูขาวขึ้น ผลมีสารต้านอนุมูลอิสระหลายชนิด ช่วยป้องกันการเสื่อมสภาพของเซลล์ทำให้ผิวไม่แลดูแก่เกินวัย เสริมสร้างภูมิต้านทาน บรรเทาอาการภูมิแพ้ และป้องกันโรคจากสาเหตุภูมิแพ้ เพิ่มความเป็นกรดในกระเพาะอาหาร กระตุ้นการยากอาหาร

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

มะยมเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงกลาง มีความสูงประมาณ 3-10 เมตร ลำต้นมีลักษณะค่อนข้างกลม ผิวเรียบ เป็นลูกคลื่นเล็กน้อย ลำต้นแตกกิ่งตั้งแต่ระดับล่างของลำต้น กิ่งค่อนข้างเปราะ และหักง่าย แตกใบจำนวนมากตามกิ่ง ใบมะยมเป็นใบประกอบ แทงออกตามกิ่ง มีก้านใบยาว 20-30 ซม. แต่ละก้านใบมีใบออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน ใบมีสีเขียว แผ่นใบเรียบ ใบเป็นรูปไข่ค่อนข้างเบี้ยว ฐานใบค่อนข้างกลม ปลายใบแหลม กว้างประมาณ 2-4 ซม. ยาวประมาณ 4-8 ซม.ดอกมะยมออกเป็นช่อ แทงออกตามกิ่ง และลำต้น แต่ส่วนมากออกตามปลายกิ่งจนถึงยอด มักแทงงอกบริเวณด้านล่างของใบ เป็นดอกเพศผู้ และดอกเพศเมียในต้นเดียวกัน มีก้านดอกยาว 1-2 มม. กลีบดอกมีรูปร่างคล้ายไต มีสีเขียวหรือสีแดงรื่อ กลีบดอกยาวประมาณ 1.5 มม. ดอกตัวผู้มีเกสรตัวผู้ 4 อัน ดอกตัวเมียมีรังไข่ 3-4 ห้อง บางครั้งอาจพบเกสรตัวผู้ 1-3 อัน บริเวณฐานรังไข่ ต้นมะยมอาจแบ่งเป็นต้นตัวผู้ และต้นตัวเมีย โดยต้นตัวผู้จะมีลักษณะสูงใหญ่ แตกกิ่งก้านน้อย ใบใหญ่ ออกดอกเป็นสีแดงม่วง ไม่ติดผลหรือติดผลน้อย เพราะเป็นต้นที่ดอกมีเกสรตัวผู้มากกว่าเกสรตัวเมีย แต่ก็ติดผลบ้าง เพราะยังมีดอกเกสรตัวเมียบ้าง ส่วนต้นตัวเมียมักมีลักษณะลำต้นเตี้ยกว่า ออกใบเล็ก แต่ใบดก แตกกิ่งก้านมาก ดอกมีสีเหลืองเขียว ออกดอกดก ติดผลดกทั่วลำกิ่ง เพราะต้นตัวเมียจะมีเกสรตัวเมียมากกว่าเกสรตัวผู้ ผลมะยมมีลักษณะเป็นพูเว้านูนรอบผล ประมาณ 6-8 พู (เหลี่ยมนูน) ผลค่อนข้างกลมแบน ผลกว้างประมาณ 1-3 ซม. มีขั้วผลสั้นประมาณ 0.5 ซม. ผลอ่อนมีสีเขียว ผลแก่มีสีเหลืองอมเขียวเล็กน้อย และแก่จัดจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองนวล เนื้อผลมีรสเปรี้ยว ผล 1 ผล มีเมล็ด 1 เมล็ด มีลักษณะเป็นพูคล้ายพูผล เมล็ดมีสีนวลอมน้ำตาล เนื้อเมล็ดแข็งมาก